«Δυο άθλιες λέξεις», του Τζιόρτζιο Αγκάμπεν
Μετάφραση άρθρου από το quodlibet.it
Του «Ιδεογράφου»
Δυο άθλιες λέξεις
Στις αντιπαραθέσεις κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης εμφανίστηκαν δυο άθλιες λέξεις, που είχανε εμφανέστατα τον μοναδικό σκοπό να διαλύσουν εκείνους που, μπροστά στον φόβο που είχε παραλύσει τους εγκεφάλους, επέμεναν ακόμα να σκέφτονται: «αρνητής», «συνωμοσιολογία».
Για την πρώτη δεν αξίζει τον κόπο να ξοδέψουμε πολλά λόγια, απ' την στιγμή που θέτοντας ανεύθυνα στο ίδιο επίπεδο την εξόντωση των εβραίων και την επιδημία, εκείνος που την χρησιμοποιεί δείχνει να συμμετέχει συνειδητά ή ασυνείδητα σ' εκείνον τον ακόμα και τώρα τόσο διαδομένο, τόσο στη δεξιά όσο και στην αριστερή κουλτούρα, αντισημιτισμό. Όπως συστήνουν φίλοι εβραίοι, δικαίως προσβεβλημένοι, θα ήταν σκόπιμο η εβραϊκή κοινότητα να έπαιρνε θέση για αυτήν την ανάξια κατάχρηση ορολογίας.
Αντιθέτως, αξίζει τον κόπο να σταθούμε στον δεύτερο όρο που μαρτυρά μια άγνοια για την ιστορία πραγματικά εκπληκτική. Όποιος έχει εξοικείωση με τις έρευνες των ιστορικών, γνωρίζει καλά το πως τα γεγονότα που εκείνοι ανασυνθέτουν και εξιστορούν είναι απαραιτήτως ο καρπός σχεδίων και δράσεων που πολύ συχνά πραγματοποιήθηκαν από άτομα, ομάδες, φράξιες που ακολουθούν με κάθε μέσο τον σκοπό τους.
Τρία παραδείγματα ανάμεσα στα χιλιάδες, που το καθένα απ' αυτά σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής και την αρχή μιας νέας ιστορικής περιόδου:
Το 415 πΧ ο Αλκιβιάδης έπαιξε την υπόληψή του, τα πλούτη του και [χρησιμοποίησε] κάθε δυνατό τέχνασμα για να πείσει τους αθηναίους να πραγματοποιήσουν μια αποστολή στη Σικελία που θα αποδειχτεί αργότερα καταστροφική και θα συμπέσει με το τέλος της ισχύος των Αθηνών. Απ' την μεριά τους, οι αντίπαλοί του έχοντας ωφεληθεί από τον ακρωτηριασμό των Ερμών, που συνέβη μια μέρα πριν την αναχώρηση του εκστρατευτικού σώματος, στρατολόγησαν ψευδομάρτυρες και συνωμότησαν εναντίον του με σκοπό να καταδικαστεί σε θάνατο για ασέβεια.
Την 18η Μπρυμαίρ (9 Νοεμβρίου 1799), ο Ναπολέων Βοναπάρτης, αν και είχε δηλώσει την πίστη του στο σύνταγμα της δημοκρατίας, μ' ένα πραξικόπημα ανατρέπει το Διευθυντήριο και αυτοανακηρύσσεται Πρώτος Ύπατος με πλήρεις εξουσίες, βάζοντας τέλος στην Επανάσταση. Στις επόμενες μέρες, ο Ναπολέων συναντήθηκε με τον Σεγιές, τον Φουσέ και τον Λουσιέν Βοναπάρτη, για να επεξεργαστούν την στρατηγική που θα επέτρεπε να ξεπεράσουν τις προβλεπόμενες αντιπολιτευτικές κινήσεις που θα ασκούσε το Συμβούλιο των Πεντακοσίων.
Στις 28 Οκτωβρίου 1922 έλαβε χώρα η Πορεία προς την Ρώμη περίπου 25.000 φασιστών. Τους μήνες που προηγήθηκαν του γεγονότος, ο Μουσολίνι, που την είχε προετοιμάσει με την μελλοντική τριανδρία ([Τσέζαρε] Ντε Βέκκι, [Εμίλιο] Ντε Μπόνο και [Μικέλε] Μπιάνκι), αποκτά επαφές με τον πρωθυπουργό Φάκτα, τον Ντ' Αννούντσιο και παράγοντες του επιχειρηματικού κόσμου (σύμφωνα με ορισμένους συναντήθηκε μυστικά μέχρι και με τον βασιλιά) για να βολιδοσκοπήσει πιθανές συμμαχίες και ενδεχόμενες αντιδράσεις. Εν είδει γενικής πρόβας, στις 2 Αυγούστου, οι φασίστες κυρίευσαν την Ανκόνα.
Και στα τρία γεγονότα, ορισμένα άτομα ενωμένα σε κάποιες ομάδες ή κόμματα έδρασαν με αποφασιστικότητα για να πραγματοποιήσουν τους σκοπούς που προωθούσαν, υπολογίζοντας κάθε τόσο συνθήκες λίγο πολύ προβλέψιμες και προσαρμόζοντας σ' αυτές την στρατηγική τους. Σίγουρα, όπως σε όλα τα συμβάντα, η ιδιαίτερη περίπτωση παίζει τον ρόλο της, όμως το να εξηγήσει κανείς με την περιπτωσιολογία την ανθρώπινη ιστορία δεν έχει κάποιο νόημα και κανείς σοβαρός ιστορικός δεν το έκανε ποτέ. Δεν είναι απαραίτητο να μιλάει κανείς, αναφερόμενος στην ιδιαίτερη περίπτωση, για κάποια «συνωμοσία», όμως είναι βέβαιο ότι όποιος όριζε ως συνωμοσιολόγους τους ιστορικούς που προσπάθησαν να ανασυνθέσουν με λεπτομέρειες τις ιστορίες και την εξέλιξή τους θα αποδείκνυε ασχετοσύνη, αν όχι ηλιθιότητα.
Και γι' αυτό είναι τόσο πιο εντυπωσιακό που αποφεύγουμε να πράξουμε κάτι τέτοιο σε μια χώρα, όπως η Ιταλία, της οποίας η σύγχρονη ιστορία είναι σε τέτοιο σημείο αποτέλεσμα ίντριγκας και μυστικών οργανώσεων, κινήσεων και συνωμοσιών κάθε είδους, που οι ιστορικοί δεν κατορθώνουν ακόμα να αποφανθούν για κρίσιμα γεγονότα της τελευταίας πεντηκονταετίας- απ' τις βόμβες στην Πιάτσα Φοντάνα μέχρι τη δολοφονία Μόρο. Κι είναι επίσης αληθές ότι ο ίδιος ο πρόεδρος της δημοκρατίας [Φραντσέσκο] Κοσσίγκα δήλωσε παλιότερα ότι ήταν ενεργό μέλος σε μια από αυτές τις μυστικές οργανώσεις, τη γνωστή Γκλάντιο.
Όσον αφορά την πανδημία, αξιόπιστες έρευνες δείχνουν πως σίγουρα δεν ήρθε απροσδόκητα. Όπως αποτελεσματικά τεκμηριώνει το βιβλίο του Patrick Zylberman "Tempêtes microbiennes" (Gallimard 2013), ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ήδη από το 2005 (με αφορμή την ενδημική γρίπη) είχε επεξεργαστεί ένα σενάριο όπως το σημερινό, προτείνοντας το στις κυβερνήσεις ως μια μέθοδο για να εξασφαλιστεί η άνευ όρων υποστήριξη των πολιτών. Ο Μπιλ Γκέητς, ο οποίος είναι ο βασικός χρηματοδότης της οργάνωσης, γνωστοποίησε σε πάμπολλες περιπτώσεις τις απόψεις του πάνω στους κινδύνους μιας πανδημίας, η οποία, όπως προέβλεπε, θα προκαλούσε εκατομμύρια νεκρούς και για την καταπολέμηση της οποίας θα χρειαζόταν προετοιμασία. Έτσι το 2019, το αμερικάνικο κέντρο "Τζων Χόπκινς", σε μια έρευνα που χρηματοδοτήθηκε απ' το Ιδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέητς, οργάνωσε μια άσκηση προσομοίωσης πανδημίας από κορονοϊό που ονομάστηκε «Συμβάν 201», συγκεντρώνοντας ειδικούς και επιδημιολόγους για να προετοιμάσουν μια συντονισμένη απάντηση σε περίπτωση εμφάνισης ενός νέου ιού.
Όπως πάντα στην ιστορία, όπως και στην περίπτωση αυτή, υπάρχουν άνθρωποι και οργανώσεις που προχωρούν στους θεμιτούς ή αθέμιτους σκοπούς τους και ψάχνουν κάθε μέσο για να τους πραγματοποιήσουν- και είναι σημαντικό για όποιον θέλει να κατανοήσει αυτό που συμβαίνει να τα γνωρίζει και να τα παίρνει υπόψη. Γι' αυτό, το να μιλάει κανείς για συνωμοσία δεν προσθέτει κάτι στην αλήθεια των γεγονότων. Όμως με το να ορίζει ως συνωμοσιολόγους αυτούς που ψάχνουν να μάθουν τα ιστορικά γεγονότα έτσι όπως αυτά είναι, είναι απλά άθλιος.
Τζιόρτζιο Αγκάμπεν 10 Ιουλίου 2020
Σημειώσεις:
Η μετάφραση και η δημοσίευση του άρθρου δεν συνεπάγεται απαραίτητα συμφωνία. Οι εντός αγκυλών προσθήκες είναι δικές μου.
Giorgio Agamben: Σύγχρονος ιταλός φιλόσοφος. Γεννήθηκε στη Ρώμη το 1942
Negazionismo: (μτφρ: αρνητισμός) Όρος που καθιερώθηκε μεταπολεμικά στην Ιταλία για την άρνηση του Ολοκαυτώματος. Μια άποψη, που μάλλον διατυπώνεται από τον Αγκάμπεν, είναι ότι η αναφορά σε "αρνητές" είναι έμμεση αναφορά στο Ολοκαύτωμα (και στους αρνητές του) και ότι οποιοσδήποτε παραλληλισμός με το Ολοκαύτωμα το σχετικοποιεί και μειώνει τη σημασία του ως ιστορικό γεγονός, πράξη που υποκρύπτει αντισημιτισμό.
Οι Ερμές: Ήταν αγάλματα του Ερμή και άλλων θεών ή θνητών που στόλιζαν δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους των Αθηνών και χρησίμευαν και ως οδοδείκτες. Ο αποκεφαλισμός τους ("Ερμοκοπίδες") θεωρήθηκε μεγάλο σκάνδαλο και κακός οιωνός για την επιχείρηση προς τη Σικελία.
Gladio: (μτφρ: ξίφος, στα λατινικά). Μυστική παραστρατιωτική οργάνωση που θα αναλάμβανε δράση σε περίπτωση επικράτησης των κομμουνιστικών κομμάτων. Η έμπνευση και η χρηματοδότησή της προερχόταν από την ΣΙΑ και το ΝΑΤΟ. Η αντίστοιχη ελληνική ήταν η «Κόκκινη Προβιά».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου