«Για τους καιρούς που έρχονται», του Τζιόρτζιο Αγκάμπεν
Μετάφραση άρθρου από το quodlibet.it
Του «Ιδεογράφου»
Για τους καιρούς που έρχονται
Αυτό που σήμερα συμβαίνει σε πλανητική κλίμακα είναι βεβαίως το τέλος ενός κόσμου. Αλλά όχι (όπως για αυτούς που προσπαθούν να το διαχειριστούν βάσει των δικών τους συμφερόντων) με την έννοια ενός περάσματος σε έναν κόσμο περισσότερο προσαρμοσμένο στις νέες ανάγκες των ανθρώπινων κοινωνιών. Δύει η εποχή των φιλελεύθερων αστικών δημοκρατιών, με τα δικαιώματα τους, τα συντάγματά τους και τα κοινοβούλιά τους· όμως, πέρα από το νομικό περίβλημα, σίγουρα όχι αμελητέο, αυτό που τελειώνει είναι πρώτα απ' όλα ο κόσμος που ξεκίνησε με τη βιομηχανική επανάσταση και αναπτύχθηκε μέχρι τους δύο (ή τρεις) παγκόσμιους πολέμους και τους ολοκληρωτισμούς- τυραννικούς ή δημοκρατικούς- που τους συνόδευσαν.
Αν οι εξουσίες που κυβερνούν τον κόσμο θεώρησαν ότι μπορούν να ανατρέξουν σε μέτρα και μέσα τόσο ακραία όπως η βιοασφάλεια και η υγειονομική τρομοκρατία , τα οποία εγκαθίδρυσαν παντού και χωρίς επιφυλάξεις, και που τώρα απειλούν να ξεφύγουν απ' τον έλεγχό τους, αυτό έγινε γιατί προφανέστατα φοβόταν ότι δεν είχαν άλλη επιλογή για να επιβιώσουν. Και αν οι άνθρωποι δέχτηκαν τα αυταρχικά μέτρα και τους ανήκουστους περιορισμούς που τους επιβλήθηκαν χωρίς να έχουν καμία εγγύηση, αυτό δεν οφείλεται μόνο στο φόβο από την πανδημία, αλλά ενδεχομένως γιατί, λιγότερο ή περισσότερα ασυνείδητα, γνώριζαν ότι ο κόσμος στον οποίο είχαν ζήσει ως τώρα δεν μπορούσε να συνεχιστεί· ήταν υπερβολικά άδικος και απάνθρωπος. Προκύπτει από μόνο του ότι οι κυβερνήσεις ετοιμάζουν έναν κόσμο ακόμα πιο απάνθρωπο, ακόμα πιο άδικο· αλλά σε κάθε περίπτωση, από την μια ή την άλλη πλευρά, προμηνυόταν με κάποιον τρόπο ότι ο προηγούμενος κόσμος- όπως ξεκινάμε τώρα να τον αποκαλούμε- δεν μπορούσε να συνεχιστεί. Υπάρχει σίγουρα σ' αυτό, όπως και σε κάθε απαισιόδοξη πρόβλεψη, ένα στοιχείο θρησκευτικό: Η υγεία αντικατέστησε την σωτηρία, η βιολογική ζωή πήρε τη θέση της αιώνιας ζωής και η Εκκλησία, εδώ και καιρό συνηθισμένη να συμβιβάζεται με τις κοσμικές ανάγκες, έχει λίγο ή πολύ ξεκάθαρα συναινέσει με αυτήν την αντικατάσταση.
Δεν θρηνούμε τον κόσμο που χάνεται, δεν έχουμε καμία νοσταλγία για την ιδέα του ανθρώπου και του υπέρτατου όντος που τα αδυσώπητα κύματα του χρόνου ακυρώνουν όπως το σχήμα της άμμου στην ακροθαλασσιά της ιστορίας. Αλλά με την ίδια αποφασιστικότητα απορρίπτουμε την γυμνή ζωή, την αμίλητη και απρόσωπη, και την Υγεία ως θρησκεία που οι κυβερνήσεις μας προτάσουν. Δεν περιμένουμε ούτε έναν νέο θεό ούτε έναν νέο άνθρωπο- πιο πολύ ψάχνουμε εδώ και τώρα, ανάμεσα στα ερείπια που μας περιβάλλουν, μια ταπεινή, πιο απλή μορφή ζωής, που να μην αποτελεί έναν αντικατοπτρισμό, ώστε να αποκτήσουμε από εκείνην μνήμη και εμπειρία, αν και, μέσα μας αλλά και εξωτερικά, αντιθετικές δυνάμεις την ωθούν κάθε φορά στη λήθη.
Τζιόρτζιο Αγκάμπεν 23 Νοεμβρίου 2020
Σημειώσεις:
Η μετάφραση και η δημοσίευση του άρθρου δεν συνεπάγεται απαραίτητα συμφωνία.
Giorgio Agamben: Σύγχρονος ιταλός φιλόσοφος. Γεννήθηκε στη Ρώμη το 1942
Γυμνή ζωή: (vita nuda) συχνά χρησιμοποιούμενη έννοια, κυριολεκτικά μεταφρασμένη σε βιβλία του στην Ελλάδα, που χρησιμοποιείται από τον Αγκάμπεν για μια ζωή χωρίς δικαιώματα, οράματα κλπ.
Σημ.μτφρ. Το απόσπασμα "για την ιδέα του ανθρώπινου και του υπέρτατου όντος", πιθανόν αναφέρεται στο διήγημα του Τολστόυ "Το ανθρώπινο και το θεϊκό" (1906), για τους φυλακισμένους κρατούμενους που εμβαθύνουν στο νόημα της αγάπης. Το βιβλίο δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.
Το απόσπασμα "για την ιδέα του ανθρώπινου και του υπέρτατου όντος", πιθανόν αναφέρεται στο διήγημα του Τολστόυ "Το ανθρώπινο και το θεϊκό" (1906), για τους φυλακισμένους κρατούμενους που εμβαθύνουν στο νόημα της αγάπης. Το βιβλίο δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.
ΑπάντησηΔιαγραφή