#46 Ματιές στο 1821 (Πρώτη)

 Ματιές στο 1821

μέρος Α

Του "Ιδεογράφου"

πίνακας του Κ.Βολανάκη "Το κάψιμο τουρκικής φρεγάτας"

Πρώτη Ματιά: Ο Παπανικολής, η σημασία των ναυτικών επιχειρήσεων και τα αντίποινα

Η σημασία των ναυτικών επιχειρήσεων

----------

Στις 27 Μαΐου 1821 (παλιό ημερολόγιο) ο ψαριανός ναυτικός Δημήτρης Παπανικολής με το πλήρωμά του, κάτω από καταιγιστικό πυρ, κολλάει στα πλευρά ενός οθωμανικού δίκροτου το πυρπολικό του και το ανατινάζει. Οι επιζώντες ήταν ελάχιστοι στο μεγάλο αυτό πολεμικό πλοίο του σουλτάνου. Η καταδρομική αυτή επιχείρηση έλαβε χώρα στον όρμο της Ερεσού, στη Λέσβο, όπου ο οθωμανικός στόλος ναυολοχούσε προσωρινά, πριν συνεχίσει την πορεία του για τον Μωριά.

Η ηρωϊκή αυτή ενέργεια ήταν μεγάλης τακτικής σπουδαιότητας για τον επαναστατικό πόλεμο που διεξήγαγαν οι πρώην ραγιάδες (ρωμιοί και αρβανίτες) στην Ρούμελη και στον Μωριά. Διότι μετά απ' την καταστροφή της ναυαρχίδας του, ο οθωμανικός στόλος υποχώρησε πίσω στο αγκυροβόλιό του και άφησε τον έλεγχο των παραλίων των επαναστατημένων περιοχών στους υδραίους, σπετσιώτες κλπ ναυτικούς. Επίσης άφησε απομονωμένες τις εκεί οθωμανικές φρουρές, χωρίς ανεφοδιασμό.

Ο δρόμος της θάλασσας ήταν πολύ κρίσιμος για τούτο, καθώς δια της ξηράς ήταν και χρονοβόρο και ε π ι κ ί ν δ υ ν ο να σταλούν ενισχύσεις στους πασάδες που πολιορκούνταν από τους έλληνες. Εκτός κι αν οι οθωμανοί έστελναν μεγάλο εκστρατευτικό σώμα που δεν υπήρχε τρόπος να χτυπηθεί από τους κλεφταρματωλούς της Στερεάς Ελλάδας, όπως έγινε τον επόμενο χρόνο με τον Δράμαλη. Όμως αφενός ο κυρίως οθωμανικός τακτικός στρατός ήταν απασχολημένος στη σύγκρουση με τον Αλή Πασά που είχε επαναστατήσει κατά της Πύλης, αφετέρου ο τελευταίος έλεγχε τα περάσματα προς τη Ρούμελη, ειδικά τη δυτική. Γενικά, οι επιχειρήσεις στη θάλασσα αποδείκνυαν επίσης ότι αυτός ο ξεσηκωμός ήταν πολύ πιο οργανωμένος από τους παλιούς που καταπνίγηκαν στο αίμα και πως ο δρόμος για την επικράτηση απαιτούσε συνδυασμένη δράση, αντάρτικο (τέτοια ήταν η δράση των πυρπολικών) και στη θάλασσα.

Αντίποινα

----------

Την εξαίρετη αυτή πολεμική ενέργεια ακολούθησαν σφαγές χριστιανών στη Λέσβο (αν και οι ερεσιώτες κρύφτηκαν αμέσως καταλαβαίνοντας τι θα επακολουθήσει) και στην Μικρά Ασία. Ο ελληνικός πληθυσμός εκεί ήταν ανυπεράσπιστος μπροστά στα αντίποινα, τα οποία ήταν βέβαια καθεστώς υπό τον οθωμανικό ζυγό. Δεν είχε όπλα, δεν είχε επαναστατική οργάνωση, ήταν στην καρδιά του οθωμανικού κράτους, εντός τουρκικού κυρίως πληθυσμού.

Τα αντίποινα αυτά θυμίζουν τα αντίποινα των γερμανών επί Κατοχής. Πολύ φιλολογία έχει αναπτυχθεί γύρω από αυτά. Σήμερα η αναθεωρητική ιστορία των ακροκεντρώων και των (ακρο)δεξιών τονίζει διαρκώς τα αντίποινα των γερμανών ώστε να δείξει ότι η νέα εποποιία του ελληνικού λαού, η εθνική Αντίσταση στην τριπλή κατοχή 41-45, ήταν εγκληματική τελικά. Ότι παρήγαγε καταστροφή, αντί απελευθέρωσης. Η άποψη αυτή αποτέλεσε και τότε και το '40 βασικό επιχείρημα για όσους έμειναν ουδέτεροι ή συνεργάστηκαν με τον εχθρό. Η αλήθεια είναι ότι και το 1821 υπήρχαν διαμαρτυρίες, αποστασιοποιήσεις μέχρι και ανοικτή προδοσία εξ' αιτίας των αντιποίνων, όμως η Επανάσταση δεν μπορούσε να κάνει πίσω σε αυτό το θέμα. Την ευθύνη των αντιποίνων την έχει αυτός που τα διατάζει, αλλά στην αντιπαράθεση και ο επιτιθέμενος κρίνεται στο πόσο φροντίζει να μειώνει τις συνέπειες ή να μην δρα τυχοδιωκτικά.

-----------------------------------------------------------------------------

Επόμενη "Ματιά στο 1821"---->ΕΔΩ