#82 Μικρά της Ιστορίας ΧΧ (Μούντιαλ, στησίματα και ψυχροπολεμικές διαιτησίες)

 

Το «Θαύμα της Βέρνης»

και άλλες ψυχροπολεμικές καταστάσεις σε Μούντιαλ

Άλλα "Μικρά της Ιστορίας" ΕΔΩ

Του «Ιδεογράφου»

Εισαγωγή

Τα «Μικρά της Ιστορίας» καταπιάνονται αυτήν την φορά με το ποδόσφαιρο, ειδικά με το Μούντιαλ, και ειδικότερα με τα ματς του παγκοσμίου πρωταθλήματος όπου έγιναν μεγάλες διαιτητικές "σφαγές", στησίματα και γενικά αδικίες. Και επειδή αυτά τα ματς είναι μπόλικα, τα "Μικρά της Ιστορίας" θα περιοριστούν σε εκείνα που συζητήθηκαν περισσότερο. 

Παίζοντας μπάλα επί Ψυχρού Πολέμου

Το πρόγραμμα του "Ματς του Αιώνα"

Στον τελικό της Βέρνης το 1954 η ομάδα από την μετέπειτα Δυτική Γερμανία (επίσημα ιδρύθηκε το 1955) κέρδισε τη Λ.Δ. Ουγγαρίας με 3-2. Ήταν η πρώτη συμμετοχή της Δυτικής Γερμανίας σε μούντιαλ [1], η ουγγρική ομάδα όμως ούτως ή άλλως ερχόταν από άλλον πλανήτη. Ονομάστηκε η «Χρυσή Ομάδα», ήταν μια ομάδα πλήρης, που εφάρμοσε το "ολικό ποδόσφαιρο" είκοσι χρόνια πριν γίνει γνωστό από την Ολλανδία του Κρόυφ. Πριν κάνει τα απίθανα αποτελέσματα που θα δούμε παρακάτω, η Εθνική Ουγγαρίας κυριαρχούσε σε όλα τα γήπεδα. Από το 1950 μέχρι και το 1954 είχε ρεκόρ 42 νίκών-7 ισοπαλιών και 1 ήττας: Αυτή από τη Δυτική Γερμανία στον τελικό της Βέρνης. Τα ματς με την «μαμά» του ποδοσφαίρου Αγγλία είναι ενδεικτικά: Στις 25 Νοέμβρη του 1953 η παρέα του Φέρεντς Πούσκας τσακίζει μέσα στο Λονδίνο την Αγγλία με 3-6 («Η κτηνωδία του Γουέμπλευ»-The Webley Massacre, όπως ονομάστηκε). Η Αγγλία ζήτησε ρεβάνς στη Βουδαπέστη. Τα πράγματα  όμως πήγαν πολύ χειρότερα για αυτούς: 7-1! Η ομάδα λοιπόν αυτή έχασε τελικά από έναν πολύ μέτριο αντίπαλο, το «χρυσό παιδί» του ΝΑΤΟ, παρόλο που στο ματς του πρώτου γύρου της διοργάνωσης τής έριξε οκτώ γκολ! Η επιτυχία αυτή της δυτικογερμανικής ομάδας, ονομάστηκε «το θαύμα της Βέρνης» (Das Wunder von Bern). 

Πολύ αργότερα βγήκαν στη δημοσιότητα οι εξηγήσεις αυτής της απρόσμενης ήττας. Καταρχήν, ας δούμε τα αποτελέσματα στη διοργάνωση της ομάδας της Λ.Δ. Ουγγαρίας, η οποία θεωρούνταν η καλύτερη ομάδα του κόσμου την εποχή εκείνη, με σερί 32 νικών που έσπασε στον τελικό με τη Δυτική Γερμανία:

•Ουγγαρία-Νότια Κορέα 9-0 (η Νότια Κορέα ήταν πολύ αδύναμη)
•Ουγγαρία-Δ.Γερμανία 8-3 (Συντριβή, η χειρότερη της γερμανικής ομάδας μέχρι σήμερα)
•Ουγγαρία-Βραζιλία 4-2 (φιναλίστ του προηγουμένου Μούντιαλ)
•Ουγγαρία-Ουρουγουάη 4-2 (κάτοχος του τροπαίου η Ουρουγουάη). Χωρίς τον Φέρεντς Πούσκας στην σύνθεσή της, ήταν το ματς στο οποίο ζορίστηκε περισσότερο η Ουγγαρία και κρίθηκε στην παράταση.

Η Ουγγαρία όπως βλέπουμε «έκοβε ταρίφα» σε όλες τις ομάδες, καλές και κακές. Όμως στον τελικό έχασε.
•Ουγγαρία-Δ.Γερμανία 2-3

Ο Πούσκας έπαιξε χτυπημένος από τον πρώτο αγώνα με τη Δ.Γερμανία, η διαιτησία ανέχτηκε το αντιαθλητικό παιχνίδι των Γερμανών, εντούτοις ο μεγάλος αυτός παίκτης σκόραρε την ισοφάριση δυο λεπτά πριν λήξει το παιχνίδι. Όμως ο διαιτητής λανθασμένα το ακύρωσε για οφσάιντ. Το δεύτερο γκολ της Δυτικής Γερμανίας θα μπορούσε επίσης να ακυρωθεί για επιθετικό φάουλ στον τερματοφύλακα και θα μπορούσε να δοθεί και πέναλτυ στην Ουγγαρία στο τελευταίο λεπτό του αγώνα, λίγο μετά την ακύρωση του γκολ του Πούσκας. Οι ομάδες των σοσιαλιστικών χωρών πάντα είχαν κόντρα διαιτησία, αλλά σε αυτήν την περίπτωση δεν αρκούσε. Δυτικογερμανοί παράγοντές ομολόγησαν αργότερα ότι ντοπαρίστηκαν (πλην ενός, ονόματι Πφαφ) με ενδοφλέβιες ενέσεις μεθαμφεταμίνης Pervitin, τη λεγόμενη «σοκολάτα των πάντσερ», την ίδια ουσία δηλαδή που έδιναν οι γιατροί της Βέρμαχτ στους Γερμανούς στρατιώτες.

Η Δυτική Γερμανία ήταν πρωτοπόρα στο ντόπινγκ σε όλα τα αθλήματα, κάνοντας χρήση της ανεπτυγμένης χημικής βιομηχανίας της. Ειδικά στο ποδόσφαιρο, οι αναφορές λένε ότι οι Δυτικογερμανοί ποδοσφαιριστές ντοπάρονταν, πέραν πάσης πλέον αμφιβολίας, για τουλάχιστον 20 χρόνια μετά το (χημικό) «θαύμα της Βέρνης». Στο Μούντιαλ του '66 πιάστηκαν τρεις ποδοσφαιριστές της με εφεδρίνη, αλλά δεν τιμωρήθηκαν. Σταδιακά η Δ. Γερμανία, φτιάχνοντας και αναμφίβολα καλή ομάδα, κατέστη ο ποδοσφαιρικός και πολιτικός τελικά πρέσβης της Δυτικής Ευρώπης. Την είχαν στα ώπα-ώπα όσον αφορά και τους ελέγχους και τις διαιτησίες. Σύμφωνα με πολλούς αθλητικούς αναλυτές, έτσι μόνο θα έχανε το κύπελλο η καλύτερη ίσως ομάδα όλων των εποχών, η Ουγγαρία του Πούσκας, του Κότσις, του Χιντεγκούτι και άλλων. Και αν το ματς με την Ουγγαρία ήταν το δωράκι για την επίσημη ίδρυση της χώρας, άλλο ένα ματς, με την Αργεντινή στον τελικό της Ρώμης του 1990, ήταν το δωράκι της ενοποίησης (προσάρτησης της Ανατολικής Λ.Δ.Γερμανίας). Νίκη με 1-0, με ανύπαρκτο πέναλτυ στο τέλος του παιχνιδιού. Η Αργεντινή ήταν μέτρια ομάδα σε σχέση με αυτήν που πήρε το κύπελλο το 1986, αλλά δεν άξιζε να χάσει (ειδικά) με τέτοιο τρόπο. Και έτσι, εκατομμύρια Γερμανοί βρήκαν την ευκαιρία να γιορτάσουν και την πρώτη τους εθνική επιτυχία.

Ο Χέλμουτ Κόλ στρώνει, η (Ενωμένη) Γερμανία σκοράρει.

Η ΦΙΦΑ έκανε ξεκάθαρα πολιτική υπέρ των δυτικών ομάδων. Άλλωστε στην ηγεσία της βρίσκονταν αντιδραστικά στοιχεία, ακόμα και χουντικοί. Στο Μούντιαλ του 1986 συναντήθηκαν στα προημιτελικά η Σοβιετική Ένωση και το Βέλγιο. Το Βέλγιο είχε καλή ομάδα, αλλά η Σοβιετική Ένωση είχε παρουσιάσει ένα εξαιρετικό σύνολο, με πυρήνα τους παίκτες της Δυναμό Κιέβου. Εκεί ανέλαβε ο διαιτητής. Η Σοβιετική Ένωση προηγήθηκε με σπουδαίο γκολ του Ιγκόρ Μπελάνωφ και ισοφάρισε το Βέλγιο με γκολ-οφσάιντ. Ο Μπελάνωφ δίνει εκ νέου το προβάδισμα στην ομάδα του Βαλερί Λομπανόφσκυ, για να ισοφαρίσει στη συνέχεια και πάλι με γκολ-οφσάιντ το Βέλγιο! Το ματς πήγε στην παράταση και το Βέλγιο κέρδισε με 4-3. Η Σοβιετική Ένωση δυο χρόνια μετά πήγε στον τελικό του Γιούρο. Όμως, το 1986 ήταν και η χρονιά του Τσέρνομπιλ. Αποκλειόταν η ΦΙΦΑ να άφηνε μια μεγάλη επιτυχία στον Σοβιετικό αθλητισμό, παρόλο που την άξιζε, η οποία ακόμα και αν δεχτεί κανείς ότι θα λειτουργούσε αποπροσανατολιστικά για το σοβιετικό λαό, αντίστοιχα, στη Δυτική Γερμανία τέτοιες επιτυχίες τις χάριζαν αφειδώς, όπως είδαμε. Αυτή πάντως ήταν και η σημαντικότερη διάκριση της βελγικής εθνικής ομάδας σε παγκόσμια κύπελλα.

Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι εξόφθαλμες παρεμβάσεις της ΦΙΦΑ υπέρ των δυτικών ομάδων τελείωσαν. Βέβαια προηγουμένως δεν έλειπαν και οι εκπλήξεις, αλλά από ομάδες που δεν είχαν τα φόντα να πρωταγωνιστήσουν• λχ από την αμιγώς ερασιτεχνική ομάδα της ΛΔ Κορέας που ταπείνωσε το 1966 τη Σκουάντρα Ατζούρα (κάποιοι Ιταλοί δημοσιογράφοι με υπερβολή και χιούμορ σχολίασαν ότι η καταστροφή της Ρώμης από τον Αλάριχο δεν ήταν τίποτα μπροστά σ’αυτό που τους έκανε ο Πακ Ντου Ικ στο 42^ο λεπτό του αγώνα), ή με την αναπάντεχη νίκη της Ανατολικής Γερμανίας επί της Δυτικής, επίσης με 1-0, στο Αμβούργο της Δυτικής Γερμανίας, κατά τη διοργάνωση του 1974, η οποία και προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών από σκληροπυρηνικούς δυτικογερμανούς.

Το άγαλμα του Αλάριχου στην Κοζέντσα της Ιταλίας. Κάποτε ίσως στήσουν
και του Bορειοκορεάτη επιθετικού που τους πέταξε έξω από τη διοργάνωση.

Οι δυτικογερμανοί εμπλέκονται και σε ένα πολύ διάσημο στήσιμο παιχνιδιού, τη λεγόμενη «Ντροπή της Χιχόν», αν και στο εν λόγω ματς δεν υπήρχαν πολιτικές προεκτάσεις. Απλά έγινε τόσο προκλητικά που έμεινε στην Ιστορία. Συνέβη στην Ισπανία το 1982, όπου την τελευταία αγωνιστική του ομίλου αναμετρούνταν Αλγερία-Χιλή και την επόμενη μέρα Δυτική Γερμανία-Αυστρία. Η Αλγερία κέρδισε και έχοντας επικρατήσει στην πρώτη αγωνιστική επί της Δυτικής Γερμανίας βρέθηκε προσωρινά πρώτη στον όμιλο. Αν η Γερμανία κέρδιζε την Αυστρία με 1-0, και μόνο, τότε θα περνούσαν και οι δυο αφήνοντας έξω την συμπαθή Αλγερία. Όπερ και εγένετο: ο Χρούμπες έβαλε γκολ στο 10^ο λεπτό, έγινε άλλο ένα σουτ και μετά για εβδομήντα λεπτά οι δυο ομάδες αλλάζανε προκλητικά πάσες στο κέντρο. Ο κόσμος εξαγριώθηκε. Άρχισε να αποδοκιμάζει και να φωνάζει «Αλγερία-Αλγερία», «Να Φιληθείτε», αλλά οι δυο γερμανόφωνες χώρες δεν χαμπάριαζαν. Τελικά η Δυτική Γερμανία έφτασε στον τελικό, έχοντας σκανδαλωδώς προκριθεί και εις βάρος της Γαλλίας (το περιβόητο δολοφονικό χτύπημα του τερματοφύλακά της στον Γάλλο Μπατιστόν), αλλά εκεί «τιμωρήθηκε» από την Ιταλία. Ένα αποτέλεσμα που πανηγύρισε όλη η Ευρώπη ίσως.

Ο Περουβιανός τερματοφύλακας Ραμόν Κιρόγα (21) λέει "περάστε!"

Το στήσιμο της Χιχόν ήταν μάλλον... πταίσμα μπροστά στο Αργεντινή-Περού 6-0 του Μούντιαλ του 1978, που φιλοξενήθηκε στην Αργεντινή. Σε ένα ιδιότυπο σύστημα κατάταξης και πρόκρισης, η Αργεντινή βρέθηκε να κυνηγάει νίκη με διαφορά άνω των τεσσάρων γκολ στο τελευταίο, πριν τον τελικό, ματς που έδινε. Τη «διαπραγμάτευση» ανέλαβε η χούντα του Χόρχε Βιντέλα, η οποία επιδίωκε πάση θυσία την κατάκτηση του κυπέλλου. Οι Περουβιανοί ήταν αδιάφοροι βέβαια, αλλά το χατήρι ήταν μεγάλο. Δεν τους ζητήθηκε απλά να χάσουν, αλλά να γνωρίσουν την συντριβή. Όσο για τα ανταλλάγματα, έχουν ακουστεί διάφορα: από χρηματικά ποσά και επενδύσεις μέχρι απέλαση Περουβιανών πολιτικών φυγάδων. Η Αργεντινή, έχοντας εντούτοις και σπουδαία ομάδα, νίκησε στον τελικό την Ολλανδία υπό τις επευφημίες πάνω από εξήντα χιλιάδων ανθρώπων. Επευφημίες που κάλυπταν τις κραυγές και τα ουρλιαχτά των βασανισμένων στο διπλανό στρατόπεδο του Μηχανικού. Αξιοπερίεργη στο συγκεκριμένο Μούντιαλ (από πολιτικής άποψης) ήταν και η συμμετοχή δυο ομάδων της Ανατολικής Ευρώπης (Ουγγαρία και Πολωνία), καθώς και η συμμετοχή της ΕΣΣΔ στα προκριματικά-κι ας μην πέρασε. Στο προηγούμενο Μούντιαλ για παράδειγμα, της Δυτικής Γερμανίας, η Σοβιετική ομάδα αρνήθηκε να παίξει με την Χιλή σε διπλό αγώνα πρόκρισης, ως διαμαρτυρία για τη χούντα του Αουγκούστο Πινοσέτ. Και έτσι δεν συμμετείχε. Δεν έπραξε το ίδιο με τη επίσης αιμοσταγή αμερικανοκίνητη χούντα της Αργεντινής, την οποία πολύ χλιαρά κατήγγειλε. Διότι ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ έκλεισε συμφωνίες αγοράς σιτηρών από το Μπουένος Άιρες. Το δε ασήμαντο σε πολιτική δύναμη φιλοσοβιετικό ΚΚ Αργεντινής χαρακτήρισε τη δικτατορία «κεντριστική», στην οποία πάλευαν διάφορες τάσεις, από φασιστικές μέχρι δημοκρατικές. Πάνω από 30.000 πολιτικοί κρατούμενοι εξοντώθηκαν από την δικτατορία, στην πλειοψηφία τους κομμουνιστές. Ορισμένοι απ’ αυτούς δε, ανήκαν και στο ΚΚΑργεντινής.

Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 και συνολικά του Ανατολικού Συνασπισμού, η ΦΙΦΑ άρχισε να λειτουργεί με σχεδόν αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος. Οι αδικίες, τα στησίματα, η ανάθεση διοργανώσεων κλπ απογυμνώθηκαν από εμφανείς πολιτικές σκοπιμότητες. Για παράδειγμα, η διαιτητική «σφαγή» διαδοχικά της Ισπανίας και της Ιταλίας προς όφελος της Νότιας Κορέας στο Μούντιαλ που συνδιοργάνωσε με την Ιαπωνία το 2002, όσο και καθαυτή η ανάθεση του σε δυο χώρες με ελάχιστη ποδοσφαιρική παράδοση, προφανώς εξηγούνταν με εμπορικούς όρους (άνοιγμα της ασιατικής αγοράς), παρά με πολιτικούς, πχ σταθεροποίηση/ισχυροποίηση του καθεστώτος της Νότιας Κορέας. Στο ίδιο διάστημα εξαπλώθηκε και ο στοιχηματισμός που αποτελεί πλέον σημαντικό παράγοντα αλλοίωσης αποτελεσμάτων παγκοσμίως. Σήμερα το Παγκόσμιο Κύπελλο αποτελεί μια καρικατούρα της διοργάνωσης που πρωτοξεκίνησε το 1930.
Αντί επιλόγου, ένας αστικός μύθος που σημάδεψε μια αδικία σε τελικό Παγκοσμίου Κυπέλλου. Η κατακύρωση του γκολ του Τζεφ Χαρστ στο Αγγλία-Δυτική Γερμανία 4-2 το 1966. Το ματς είχε οδηγηθεί στην παράταση όταν στο 101ο λεπτό ο Άγγλος επιθετικός με ένα σουτ έστειλε την μπάλα αρχικά στο οριζόντιο δοκάρι και στη συνέχεια στη γραμμή του τέρματος. Ήταν ή δεν ήταν γκολ; Ο διαιτητής συμβουλεύτηκε τον σοβιετικό (απ' το Αζερμπαιτζάν) επόπτη Μπαχράμοφ και αυτός έδειξε σέντρα: 3-2! Οι φλεγματικοί Εγγλέζοι αναγνώρισαν έμμεσα την αδικία στέλνοντας του με ευγνωμοσύνη για χρόνια δώρα και λουλούδια και παρέστησαν στην κηδεία του όταν πέθανε. Ο αστικός μύθος λοιπόν λέει ότι όταν επίμονα τον ρώτησαν λίγο πριν πεθάνει γιατί μέτρησε το γκολ εις βάρος των Γερμανών, αφού όλοι είδαν ότι δεν μπήκε, αυτός απάντησε μονολεκτικά: "...Στάλινγκραντ". 

Μπαχράμοφ: "Εδώ πληρώνονται όλα..."

Σημειώσεις:

[1]: Το 1950, για τη διοργάνωση της Βραζιλίας, η ΦΙΦΑ αρνήθηκε τη συμμετοχή της Γερμανίας και της Ιαπωνίας-όχι όμως και της Ιταλίας. Ο λόγος ήταν η συμμετοχή τους στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ιταλία συγχωρέθηκε διότι άλλαξε στρατόπεδο το 1943.

Ορισμένες πηγές:

Λ.Δ. Ουγγαρίας-Δυτική Γερμανία: https://www.youtube.com/watch?v=m9UjdKBzIdI
Το γκολ του Πούσκας που ακυρώθηκε (στο 0:55) https://youtu.be/ulxTJT1OZdM

ΕΣΣΔ-Βέλγιο: https://www.youtube.com/watch?v=hXk4-xSRI6g

http://www.sport24.gr/Columns/longform/h-ntroph-toy-xixon.2873207.html
https://tvxs.gr/news/athlitika/pagkosmio-kypello-1954-thayma-tis-bernis