Συνθηματολογία ΙV
Επιστήμη παρατήρησης και αποτύπωσης
Του "Ιδεογράφου"
Φώτο. Σοβιετικός στρατιώτης γράφει το όνομά του στους τοίχους του Ράιχσταγκ
Η Συνθηματολογία ΙV έχει θέμα μια ιδιαίτερη (και μαζική) συνθηματογράφηση, αυτή στους τοίχους του Ράιχσταγκ, τον Μάη του 1945. Τα συνθήματα αυτά είναι ίσως και τα παλιότερα συνθήματα με μπογιά, κάρβουνα, χαρακιές από μαχαίρια, που διατηρούνται μέχρι σήμερα, έστω και εν μέρει. Το κτήριο στο οποίο γράφτηκαν είχε αποκτήσει ιδιαίτερο συμβολισμό κατά τη διάρκεια της μάχης του Βερολίνου. Ήταν η καρδιά του θηρίου, άσχετα αν δεν χρησιμοποιούνταν από το 1933 μετά την γνωστή πυρκαγιά-προβοκάτσια της Γκεσταπό. Αποτελούσε επίσης κατά κάποιο τρόπο το τρόπαιο του λαού που έχυσε το περισσότερο αίμα και γνώρισε τις μεγαλύτερες καταστροφές κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η κατάληψή του σήμαινε βασικά το τέλος της φρίκης του μεγαλύτερου πολέμου που γνώρισε η ανθρωπότητα, το οποίο έπρεπε και αυτό να μείνει στην ιστορία, σαν λύτρωση και σαν υπόσχεση για το μέλλον, με έναν
συμβολισμό αξέχαστο. Για τον λόγο αυτό ο Ερυθρός Στρατός, σύμφωνα με τις διαταγές που έλαβε από την ηγεσία του κομμουνιστικού κόμματος, αποφάσισε να το καταλάβει με έφοδο και όχι να ζητήσει παράδοση ή να το ισοπεδώσει. Και, πράγματι, ο συμβολισμός δεν μπορούσε να είναι άλλος από την ύψωση της κόκκινης σημαίας με το σφυροδρέπανο, στο σημαντικότερο κτήριο της Γερμανίας στο Βερολίνο, την πόλη-κέντρο της Ευρώπης, δηλαδή ο συμβολισμός του θριάμβου του σοσιαλισμού πάνω στο φασισμό-ιμπεριαλισμό, την αυγή της νέας εποχής που αρχίζει πάνω στα χαλάσματα της παλιάς. Τα νοήματα αυτά αποτυπώθηκαν στη διάσημη φωτογραφία που τράβηξε ο σοβιετικός (και εβραίος στην καταγωγή-μια ειρωνεία για το ναζισμό) φωτογράφος
Γεβγιένυ Χαλντέι, και αποτελεί μια από τις μια από τις πιο αναγνωρίσιμες του κόσμου.
Η φωτογραφία του Χαλντέι τραβήχτηκε στις 2 Μαΐου, αμέσως μετά που τελείωσαν οι μάχες στο κτήριο. Η πρώτη ύψωση σημαίας έγινε νωρίτερα, στις 30 Απριλίου και ενώ οι μάχες συνεχίζονταν σκληρές μέσα στο Ράιχσταγκ, όμως η φωτογραφία που τραβήχτηκε δεν διέφερε πολύ από χιλιάδες άλλες που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου στις πόλεις που απελευθέρωνε ο ερυθρός στρατός, παρά το ότι είχε αναμφίβολα το ηρωϊκό στοιχείο μέσα της. Είναι φαντάροι που πανηγυρίζουν με την κόκκινη σημαία στην ταράτσα του Ράιχσταγκ, πυροβολώντας στον αέρα, με φόντο τις φωτιές και τα χαλάσματα του Βερολίνου. Σε αυτήν του Χαλντέι το Βερολίνο επίσης φαίνεται (πιο πανοραμικά), όμως διακρίνεται καθαρά το σφυροδρέπανο με το κίτρινο άστρο, το οποίο παραπέμπει και ευθέως στον
νικητή του πολέμου. Η φωτογραφία αυτή ήταν τόσο δυνατή, που ξεκίνησε αμέσως στη Δύση μια εκστρατεία μουτζουρώματός της, τονίζοντας σημειολογικά, για παράδειγμα, τα δυο ρολόγια που φοράει ο φαντάρος που στηρίζει τον σημαιοφόρο, υπονοώντας φυσικά πλιάτσικο. Φυσικά κάτι τέτοιο θεωρείται από όλους απολύτως συμβατό με την φύση του πολέμου, θα το χαρακτήριζε κανείς μάλιστα και πταίσμα μπροστά, για παράδειγμα, στο βγάλσιμο των χρυσών δοντιών με την ξιφολόγχη που συνήθιζαν να κάνουν ορισμένοι Αμερικάνοι στρατιώτες στους Ιάπωνες, ενώ ορισμένοι εξ αυτών ήταν ακόμα ζωντανοί. Σημασία είχε η δυσφήμιση που επιχειρήθηκε, και για να αποφευχθεί αυτό, η επίσημη φωτογραφία που παρουσιάστηκε από τον σοβιετικό τύπο δεν περιείχε το δεύτερο ρολόι, που άλλωστε αποτελεί μια χωρίς σημασία λεπτομέρεια. Όμως στην κυρίαρχη δυτική προπαγάνδα η φωτογραφία αυτή σχολιάζεται πάντα με την υποσημείωση των δυο ρολογιών.
Το κτήριο αυτό καθαυτό τις πρώτες μέρες μετά την κατάληψή του αποτέλεσε κάτι σαν τόπο προσκυνήματος για τους χιλιάδες στρατιώτες που πήραν μέρος στην "τελευταία μάχη του πολέμου". Τραβήχτηκαν αμέτρητες φωτογραφίες με φόντο το κτήριο, οι οποίες στάλθηκαν στους οικείους. Όλοι θέλησαν από περηφάνεια να αφήσουν το στίγμα τους πάνω σε αυτό για να μην ξεχαστούν ποτέ. Έτσι γράφτηκαν ονόματα και πόλεις καταγωγής, διαδρομές που πραγματοποίησαν στρατιώτες (Μόσχα-Σμόλενσκ-Βερολίνο), γράφτηκαν ποιήματα, ακόμα και βρισιές ("άντε γαμήσου Χίτλερ"). Το κτήριο γέμισε από συνθήματα. Γέμισε κυριολεκτικά.
Το Ράιχσταγκ εγκαταλείφτηκε μετά τον πόλεμο. Βρέθηκε στον Αγγλικό Τομέα κατοχής, ακριβώς δίπλα στα σύνορα με τον Σοβιετικό. Οι Εγγλέζοι επιχείρησαν να κάνουν κάποιες εργασίες αποκατάστασης τη δεκαετία του '50 και κάλυψαν με σοβά όλα τα συνθήματα, προφανώς σκόπιμα, αφού το κτήριο δεν επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί, η έδρα άλλωστε της κυβέρνησης της Δυτικής Γερμανίας ήταν στη Βόννη. Όταν μετά την ενοποίηση των δυο Γερμανιών το 1990 αποφασίστηκε να αναστηλωθεί και να δοθεί ξανά σε λειτουργία το πρώην Ράιχσταγκ, τα συνθήματα αποκαλυφτήκανε και ορισμένα παρέμειναν εκεί μέχρι σήμερα για να θυμίζουν τους αφανείς ήρωες που κέρδισαν τον πόλεμο και απάλλαξαν την ανθρωπότητα από το κτήνος του ναζισμού.
Όλες οι Συνθηματολογίες> εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου