#19 Υπέρ τρεξίματος

Από το τρέξιμο στο running

                                                                                                                         Του «Ιδεογράφου»

Σε μια συζήτηση για το τρέξιμο σε μια καφετέρια άκουσα το εξής: "το τάδε κατάστημα έχει φτηνά παπούτσια για running". Μισό λεπτό. Άλλο το τρέξιμο και άλλο το running; Μάλλον ναι, δεν μιλάμε για το ίδιο πράγμα σε δυο γλώσσες, μιλάμε για δυο διαφορετικές δραστηριότητες.

Ούτε χορηγοί ούτε διαφημίσεις και ένας στύλος στην μέση!

Το τρέξιμο είναι, ας πούμε, η ανώτερη μορφή περπατήματος, μια φυσική δραστηριότητα που ο άνθρωπος εξασκεί χωρίς να χρειαστεί να του τη μάθουνε. Απαξ και το παιδί, με τη βοήθεια των γονιών του, μάθει να περπατάει, όταν νιώσει δυνατά τα κόκκαλά του και τους μυς του αρχίζει μόνο του να τρέχει. Μάλιστα μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι τα πολύ μικρά παιδιά τρέχουνε πολλές φορές και χωρίς λόγο, χωρίς να βιάζονται δηλαδή. Προφανώς τους αρέσει να νιώθουν την ένταση και να τεστάρουν τη δύναμή τους. Ας δοκιμάσει να ρωτήσει κανείς ένα παιδί γιατί τρέχει μόνο του στην πλατεία. Δεν θα πάρει απάντηση!
Ο ενήλικος για να τρέξει όμως-ή να κάνει ποδήλατο, δεν διαφέρει- πρέπει να υπάρχει κάποιος λόγος. Να προλάβει κάτι. Να γλυτώσει από κάτι. Αλλά και να βελτιώσει την υγεία του. Ο Ουμπέρτο Έκο λέει ότι ο αθλητισμός γενικά (όχι ο πρωταθλητισμός, κάνει σωστά αυτήν τη διάκριση) είναι η πιο λογική σπατάλη του ανθρώπου.

"Στην αθλητική δραστηριότητα κυριαρχεί η σπατάλη ενέργειας.[...]Τώρα, αυτή η σπατάλη είναι τελείως υγιής. Είναι το χαρακτηριστικό στοιχείο του παιχνιδιού. Και ο άνθρωπος, όπως όλα τα ζώα, νιώθει τη σωματική και ψυχική ανάγκη να παίξει. Υπάρχει επομένως ένα είδος σπατάλης που δεν μπορούμε να αποφύγουμε: σημαίνει για μας ελευθερία, ελευθερία από την τυραννία της αναπόφευκτης, απαραίτητης δουλειάς. 

Αν δίπλα σε μένα που πετάω μια πέτρα έρθει κάποιος άλλος για να την πετάξει ακόμη πιο μακριά, το παιχνίδι παίρνει τη μορφή του "αγωνίσματος": και αυτό είναι σπατάλη, σωματικής και πνευματικής ενέργειας, αλλά αυτή η σπατάλη καταλήγει σε κάποιο κέρδος. Έχουμε βελτίωση της σωματικής διάπλασης, ανάπτυξη και έλεγχο της άμιλλας, χαλιναγώγηση της έμφυτης επιθετικότητας χάρη στους κανόνες." [1] 

Τη δεκαετία του '80 και του '90 ελάχιστοι τρέχανε στους δρόμους και στα πάρκα. Όπως χιουμοριστικά μου έλεγε ένας φίλος μου, αθλητής από παλιά, ήταν η εποχή "του ΠαΣοΚ, η εποχή που όλοι κοιτάζανε να βολευτούνε, να βρούνε καρέκλα να κάτσουνε, να πετύχουνε χωρίς να κοπιάσουνε". Ήταν, λέω εγώ, η εποχή της οριστικής επικράτησης στην Ελλάδα του πρωταθλητισμού και του επαγγελματικού αθλητισμού με όλα τα παρελκόμενά τους: Την τηλεοπτική μετάδοση, το ντόπινγκ, το φανατισμό, τις αθλητικές εφημερίδες, την αποκλειστική χρήση των σταδίων από επαγγελματικές ποδοσφαιρικές ομάδες [2], τα τεράστια προνόμια των πρωταθλητών, τις σκανδαλώδεις αμοιβές των επαγγελματιών. Ο αθλητισμός έγινε προϊόν κατανάλωσης κάποιου θεάματος που παρήγαγε ένας "ειδικός" και κατανάλωνε ένας "άσχετος". Ο πρώτος είναι κάτι σαν υπεράνθρωπος, που συνήθως δεν κάνει τίποτα άλλο στη ζωή του, και ο δεύτερος είναι ο απλός άνθρωπος που δεν ευχαριστιέται όσο θέλει τη ζωή σε αυτήν την κοινωνία και ψάχνει να γεμίσει το χρόνο του, ή να ξεφύγει από τα προβλήματά του, ή να ενσωματωθεί-με παθητικό τρόπο-σε κάποιο σύνολο. Και βέβαια μιλάμε για τον απλό άνθρωπο που δεν δέχτηκε ποτέ ίσως σωστή αθλητική παιδεία.

Νέο Γήπεδο Καραϊσκάκη. Η αποθέωση του αθλητισμού του κέρδους. Ο στίβος εξαφανίστηκε, το γήπεδο παραχωρήθηκε σε εταιρία που τυπικά δεν έχει σχέση με το μοναδικό σωματείο (ΠΑΕ Ολυμπιακός) που κάνει χρήση και η άλλη ομάδα (ΠΑΕ Εθνικός) που χρησιμοποιούσε το παλιό γήπεδο πετάχτηκε έξω.

Σήμερα κάποια δεδομένα έχουνε διαφοροποιηθεί. Η κρίση του καπιταλιστικού συστήματος απέδωσε τα δηλητηριασμένα του φρούτα. Η κατακόρυφη άνοδος της ανεργίας και η παρατεταμένη διάρκειά της δημιούργησαν σε χιλιάδες ανθρώπους άπλετο ελεύθερο χρόνο, ή χρόνο για να σκοτώσουν ή χρόνο για να γεμίσουν έτσι που να νιώσουν ενεργοί και δημιουργικοί.Το ρήμαγμα της υπαίθρου, η μόλυνση νερών, εδαφών και αέρα, καθώς και τα χαμηλότατης αξίας διατροφικά προϊόντα έχουνε δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα υγείας στους ανθρώπους. Και η ραγδαία φτωχοποίηση των μικρομεσαίων και κάτω στρωμάτων ώθησε χιλιάδες ανθρώπους να αναζητήσουν τον πιο φτηνό τρόπο άθλησης: το τρέξιμο. Κανονικά αρκεί ένα ζευγάρι κατάλληλα αθλητικά παπούτσια [3]. Ή μήπως όχι;

Άλλοι κάνουν running και άλλοι τρέχουν!

Και εδώ ξαναμπαίνει ο καπιταλισμός, που βλέποντας τόσους και τόσους να τρέχουν, να ποδηλατούν και να περπατάνε στους δρόμους της πόλης μυρίστηκε κέρδος. Όχι κύριε, για να τρέξεις θέλεις αρχικά καλό (ακριβό) παπούτσι φίρμας- εδώ υπάρχει λογική όμως, διότι το καλής ποιότητας παπούτσι προφυλάσσει από τον τραυματισμό- και σωστά ρούχα. Θέλεις και μουσική για το "ρυθμό". Και μια και αναπόφευκτα το επίπεδο του δρομέα στην αρχή ανεβαίνει κατακόρυφα, νέες "ανάγκες" προστίθενται γρήγορα: Χρειάζεσαι να καταγράφεις δρομολόγια, χρόνους και καρδιακές συχνότητες, για τα οποία υπάρχουν και τα αντίστοιχα αξεσουάρ. Οι δρομείς δημιουργούν μια κοινότητα, κάτι πολύ φυσιολογικό και υποσυνείδητα απαιτητικό.  Και όσο βελτιώνεσαι θα πρέπει να ρυθμίσεις τη διατροφή σου και σιγά-σιγά να αγοράσεις ίσως και συμπληρώματα. Πλέον η δραστηριότητά σου αυτή, όταν ξεφεύγει, καπακώνει τις υπόλοιπες. Και ανάλογα με τις επιτυχίες ή "αποτυχίες" στους διάφορους -έναντι αντιτίμου-αγώνες που συμμετέχεις, η απόσταση από το ντοπάρισμα (δηλαδή από τον αθέμιτο ανταγωνισμό) αυξομειώνεται. Ακόμα και σε ερασιτεχνικούς αγώνες. Ο κάθε άνθρωπος έχει βέβαια επιθυμία να διακριθεί, δυστυχώς όμως το σύστημα του παρέχει όλες τις δυνατότητες να το κάνει και με αθέμιτο τρόπο, εις βάρος ακόμα και του ίδιου του του εαυτού. Είμαστε στη σφαίρα του "running".

Run Greece: και πληρώνεις και διαφημίζεις.

Το running είναι πια μόδα. Ο κόσμος εκπαιδεύεται συνεχώς στην καταναλωτική κουλτούρα. Δεκάδες ιστοσελίδες και περιοδικά παρουσιάζουνε διάφορες αναλύσεις προπονήσεων και ειδικής διατροφής, διαφημίζοντας παράλληλα τα προϊόντα της βιομηχανίας αθλητισμού. Σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ελλάδας διοργανώνονται ετησίως ένας μεγάλος αριθμός αγώνων, με οικονομική βέβαια συμμετοχή και χορηγούς να διαφημίζονται. Το πράγμα ήδη ξέφυγε...
Η άθληση συνδυάστηκε με την κατανάλωση, και δεν εννοώ μόνο θερμίδων. Και αν δεν έχεις για να καταναλώσεις; Δημιουργείται μια πίκρα, δηλαδή το αντίθετο από αυτό που ψάχνει κανείς τρέχοντας: να νιώσει ωραία.
Όλα ξεκινάνε από την απάντηση που δίνει ο κάθε πολίτης ή το κάθε κόμμα στα διλήμματα που αφορούν τον αθλητισμό. Αθλητισμός ή πρωταθλητισμός; Ερασιτεχνισμός ή επαγγελματισμός; Τι τελικά προσφέρουν σε μια κοινωνία οι δεύτερες επιλογές των παραπάνω; Το κράτος πάντως έχει απαντήσει εδώ και δεκαετίες. Για παράδειγμα, σε σχολικό επίπεδο έχει θεσμοθετηθεί η μοριοδότηση στις εισαγωγικές εξετάσεις των μαθητών που διακρίνονται σε πανελλήνιους αγώνες. Κίνητρο δηλαδή για πρωταθλητές, όχι για αθλητές!

Το "Υπέρ περιπάτου" ΕΔΩ

Σημειώσεις:
[1]: Ουμπέρτο Έκο "Η σημειολογία στην καθημερινή ζωή" εκδ. Μάλλιαρη σελ. 94-95
[2]: Χαρακτηριστικά, πριν από μερικά χρόνια, όταν πέθανε ο Κανελλάκης, μεγαλοπαράγοντας του Ιωνικού Νικαίας, η ΠΑΕ Ιωνικός ζήτησε να μετονομαστεί το δημοτικό γήπεδο Νεάπολης σε "Νίκος Κανελλάκης". Θεωρούσανε το -δημοτικό επαναλαμβάνω- γήπεδο δικό τους, κάτι σαν χρησικτησία! Ευτυχώς ο τότε Δήμαρχος αρνήθηκε. Επί της ουσίας όμως ο δήμος σε αυτούς έχει δώσει τη χρήση.
[3]: Δυο θρυλικές μορφές του τρεξίματος, ο Αμπέμπε Μπικίλα και ο Εμίλ Ζάτοπεκ για κάποιο διάστημα τρέχανε ξυπόλητος και με αρβύλες αντίστοιχα!