#16 Υπέρ περιπάτου

Υπέρ Περιπάτου

«Αν όλα τα ρολόγια του Βερολίνου ξαφνικά σταματούσαν έστω για μία ώρα, ολόκληρη η χώρα θα παραδιδόταν στο χάος»

Γκέοργκ Ζίμμελ (γερμανός κοινωνιολόγος των αρχών του 20ου αιώνα) στο "Οι μεγαλουπόλεις και η διαμόρφωση της συνείδησης”, εκδ Αγρα.

                                                                                                                                
                                                                                                                             Του «Ιδεογράφου»

Ο περίπατος είναι ένα κλασικό «χάσιμο χρόνου». Και διαρκεί πολύ συνήθως. Ή μάλλον πρέπει να διαρκεί πολύ.
Πολλοί επικαλούνται λόγους υγείας (βελτίωση καρδιακής και αναπνευστικής λειτουργίας, αδυνάτισμα) ως αφορμή για να αρχίσουν να περπατούν στην πόλη ή στην ύπαιθρο- είναι πράγματι μια εύκολη γυμναστική για τους περισσότερους ανθρώπους- όμως στην πραγματικότητα υπάρχει και κάτι πιο βαθύ: η ψυχική υγεία.

Το περπάτημα είναι νεκρός χρόνος στους συνήθεις ρυθμούς ζωής ενός εργαζόμενου, ειδικά όταν έχει και οικογένεια να φροντίζει, όπου επικρατεί μια φρενίτιδα στο μυαλό του, έγνοιες για τα πάντα, άγχος για χίλια δυο πράγματα• ανασφάλειες για την δουλειά του, την υγεία του, την επιβίωσή του, αυτού και των στενών του ανθρώπων. Το περπάτημα είναι η μείωση των ρυθμών. Είναι η παρατήρηση των εικόνων που φεύγουν αργά, είναι οι χαλαρές σκέψεις που έχουμε την άνεση να μηρυκάσουμε, είναι οι ήχοι, είναι ίσως η πηγή έμπνευσης για κάποιους, είναι το απαραίτητο διάλειμμα που χρειάζεται ένας άνθρωπος για να ξεφύγει: από την αλλοτριωμένη εργασία των προθεσμιών, του ωραρίου, της μη δημιουργικότητας• από την κατεστημένη αντίληψη του πρέπει να πετύχεις (ό,τι και να είναι αυτό) και να πετύχεις χωρίς χρονοτριβή. Να γίνουν όλα γρήγορα: η διεκπεραίωση της δουλειάς σου, οι σπουδές σου ενδεχομένως, το φτιάξιμο οικογένειας, η ίδια η ξεκούραση.

«Όπως η ζωή των άμετρων απολαύσεων επιφέρει μια απάθεια, επειδή διεγείρει τα νεύρα και τους προκαλεί εντονότατες αντιδράσεις για μεγάλο διάστημα, ώσπου στο τέλος δεν μπορούν πια να αντιδράσουν καθόλου -έτσι και τα πιο άκακα ερεθίσματα, με την ταχύτητα της εναλλαγής και τις έντονες αντιθέσεις τους, εξωθούν τα νεύρα σε βεβιασμένες αποκρίσεις, τα παρασέρνουν βίαια μια από δω και μια από κει, ώστε εξαντλούνται και τα τελευταία αποθέματα των δυνάμεών τους, και καθώς παραμένουν στο ίδιο περιβάλλον, δεν έχουν τον χρόνο να μαζέψουν νέες δυνάμεις».
(Γκέοργκ Ζίμμελ, στο ίδιο).

Ο περίπατος ( όπως και άλλες δραστηριότητες) είναι η μείωση της ταχύτητας της εναλλαγής, που αναφέρει ο Ζίμμελ. Όχι όμως απαραίτητα η αλλαγή περιβάλλοντος. Τέτοιο ρόλο μάλλον επιτελούν οι διακοπές, που και αυτές μπορεί να κουράσουν, αν μιμηθούν τους ρυθμούς που αφήνουμε πίσω.

Περιβάλλον, εννοεί τον τρόπο και τους ρυθμούς ζωής. Δεν το θέτει χωροταξικά. Οι ρυθμοί δουλειάς και δραστηριοτήτων στην πόλη είναι καταιγιστικοί, δηλαδή οι εναλλαγές στα ερεθίσματα έχουν μεγάλη ταχύτητα και έρχονται παρά τη θέλησή μας πολλές φορές. Από την προσοχή που δίνουμε για να περάσουμε ένα δρόμο, μέχρι την σωρεία πληροφοριών όταν στεκόμαστε σε μια ουρά, ή τα τηλεφωνήματα και η υποδοχή ανθρώπων σε ένα γραφείο ή η αδιάκοπη μηχανοποιημένη εργασία. Ο Ζίμμελ δεν μιλάει για περιπάτους. Κάνοντας έναν περίπατο, ασφαλώς τα συνεχή ερεθίσματα υπάρχουν, αλλά επιλέγουμε κάποια να τα χωνέψουμε καλύτερα, χαζεύουμε κοινώς, κάνουμε βαθύτερες σκέψεις για ορισμένα, στεκόμαστε σε κάποια, ο χρόνος κυλάει αλλιώς. Οι ρυθμοί του μυαλού μας, έτσι, αλλάζουν και σε έναν βαθμό τους καθορίζουμε εμείς. Έχουμε όρεξη να παρατηρήσουμε, πολλές φορές και να χαιρετήσουμε-συνομιλήσουμε. Ο Ζίμμελ συνεχίζει:

«Με την υπολογιστική φύση του χρήματος ήρθε στη σχέση των στοιχείων της ζωής μια ακρίβεια, μια βεβαιότητα στη διαπίστωση ισοτήτων και ανισοτήτων, μια μονοσημία στα κανονίσματα και στα ραντεβού- όλα αυτά εκδηλώνονται εξωτερικά με τη γενικευμένη διάδοση των ρολογιών τσέπης».

«Η χρονική ακρίβεια, η τυπικότητα, η σαφήνεια, η ταχύτητα (σ.σ υπογράμμιση δικιά μου) είναι πλέον απαραίτητες για όλες τις δραστηριότητες των κατοίκων της πόλης. Το Lebens-tempo, ο ρυθμός που διέπει τις ζωές εκατομμυρίων πολιτών, παύει να είναι εκείνος των εποχών του έτους, της εναλλαγής ημέρας και νύχτας, γίνεται αυτός του ρολογιού που δεσπόζει στην αίθουσα του χρηματιστηρίου ή σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό. Γινόμαστε μάρτυρες της έλευσης ενός μαθηματικού χρόνου, μέσα στον οποίο όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες -ημερήσιες και νυχτερινές- καλούνται να βρουν τη θέση τους».

Ο περίπατος είναι, ας πούμε, μια ενστικτώδικη ατομική αντίδραση σε όλα αυτά.

Το "Υπέρ Τρεξίματος" ΕΔΩ