#40 Οι εικόνες, το Πολυτεχνείο και η Ιστορία

 

Οι εικόνες, το Πολυτεχνείο και η Ιστορία

                                                                                                                  του《Ιδεογράφου》

Μερικές φορές, η Ιστορία έρχεται και ζητάει από τον απλό άνθρωπο να την γράψει. Τον απλό άνθρωπο, τον "ασήμαντο", τον άνθρωπο που ξυπνάει, δουλεύει, αν έχει χρόνο πάει μια βόλτα και μετά κοιμάται. Και ξανά και ξανά και ξανά. Και ξαφνικά, αν αυτός αποφασίσει να τη γράψει, συνειδητοποιεί ότι είναι στο κέντρο ενός κόσμου. Τέτοιους, και συνήθως νέους, διαλέγει η Ιστορία. Και τέτοιους διάλεξε το Νοέμβρη του 1973.

Οι δικτατορίες, όπως του Μεταξά ή των Συνταγματαρχών, είναι ένας βιασμός της ιστορίας. Είναι η συνέχεια της Αστικής Δημοκρατίας η οποία, παραδίδοντας την εκτελεστική εξουσία στους στρατιωτικούς, θωρακίζεται για να αποφύγει την γρήγορη κίνηση προς τα μπρος, δηλαδή την πρόοδο προς ένα αληθινά δημοκρατικό σύστημα, αυτό που ταιριάζει σε έναν ανώτερο πολιτισμό, όπως του ανθρώπου. Η κοινωνία αναγκάζεται να ηρεμήσει, δημιουργείται με το ζόρι μια επίπλαστη συναίνεση η οποία μπορεί να περιγραφτεί από μια εικόνα της εποχής: της συγκέντρωσης του Παπαδόπουλου στη Λάρισα, σε μια πόλη με δημοκρατική παράδοση.

Ο δικτάτορας μιλάει στο συγκεντρωμένο πλήθος. Λάρισα-Απρίλης 1967

Ο κόσμος ήταν πολύς στη συγκέντρωση του Απρίλη 1967. Τους έφερε από όλη τη Θεσσαλία; Ήταν δημόσιοι υπάλληλοι που υποχρεώθηκαν να παρευρεθούν; ήταν άνθρωποι που τρομοκρατήθηκαν, μη τυχόν και "χαρακτηριστούν" αν δεν πηγαίνανε; Ήταν περίεργοι, για αυτόν που θα δώσει τέλος στη "φαυλοκρατία";  ήταν ψηφοφόροι του Καραμανλή, που πήγανε να ακούσουν το νέο (δεξιό) ηγέτη; Ήταν λίγο απ'όλα. Η εικόνα αυτή όμως έμεινε και προβλήθηκε κατ'επανάληψη στα επίκαιρα και στις ειδήσεις, έγινε μέχρι και προπαγανδιστική αφίσα.

Απ' την άλλη μεριά, οι εικόνες που δείχνανε το αντίθετο φυσικά δεν προβλήθηκαν: Η κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου, για παράδειγμα, τον επόμενο χρόνο, την εποχή που η Χούντα ήταν στα ντουζένια της και οι αντιστασιακές οργανώσεις ψάχνανε ακόμα τα βήματά τους. Εδώ ο κόσμος βέβαια δεν πήγε από "περιέργεια" γιατί ήξερε ότι έπαιζε το κεφάλι του κορώνα-γράμματα. Όλους τους φοβόσουνα, ταξιτζήδες, περιπτεράδες, πορτιέρηδες, πολλά τα περιστατικά που έχουν γίνει γνωστά. Πράγματι, όσοι πιαστήκανε από την Ασφάλεια φάγανε τουλάχιστον ενάμιση χρόνο φυλακή στο στρατοδικείο.

Η ψευτο-συναίνεση σταδιακά άρχισε να ξεθωριάζει. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε το φοιτητικό κίνημα, το οποίο άρχισε να ανασυγκροτείται. Ειδικά μετά την κατάληψη της Νομικής αποδείχτηκε ότι κάποια μέτρα καταστολής, όπως το ξύλο και η στράτευση των συνδικαλιστών, δεν μπορούσαν να ανακόψουν την ορμητική του εμφάνιση στο προσκήνιο της (ακρωτηριασμένης) πολιτικής ζωής του τόπου.

Η Χούντα δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει την εποχή αυτή όλα τα όπλα της. Είχε στα σκαριά ένα φιλόδοξο πολιτικό σχέδιο, σε συμφωνία με παράγοντες της Δεξιάς και του Κέντρου, μετατροπής της δικτατορίας σε μια σκληρή "Δημοκρατία" τουρκικού τύπου, δηλαδή σε ένα καθεστώς ελεγχόμενης "δημοκρατικής" λειτουργίας, με τον στρατό σε θεσμικό και ρυθμιστικό ρόλο-εγγυητή της ομαλότητας, πιστό σύμμαχο των Αμερικάνων-και φαινομενικά ελεύθερες εκλογές, προφανώς με παράνομη την Αριστερά. 

Και τότε ήρθε το Πολυτεχνείο, που "σκότωσε" τους σχεδιασμούς των νατοϊκών. Η εξέγερση όμως δεν ξεκίνησε από "κάποιους" νέους που δεν γούσταραν έτσι γενικά τη δικτατορία. Ξεκίνησε από πολιτικοποιημένους νέους, συνδικαλιστές, αριστερούς (ή "αναρχικούς" κατά το καθεστώς) που είχανε καταλάβει πολύ καλά που το πήγαινε η Χούντα και είχαν ξεμπερδέψει με τις αυταπάτες "πανεθνικών" αντιδικτατορικών μετώπων (που περιλαμβάνανε μέχρι και το βασιλιά). 

Αυτοί οι νέοι ακολουθήθηκαν από χιλιάδες άλλους, και είναι αυτοί που διάλεξε η Ιστορία για να γραφτεί. Και έδωσε φυσικά και ανταλλάγματα: Έδωσε εικόνες και συναισθήματα ισχυρά, από αυτά που σημαδεύουν προσωπικότητες: Αθηναίους που περνούσανε από τις πόρτες του Πολυτεχνείου και δίνανε. Δίνανε ψωμί, κονσέρβες, ρούχα, βάζανε το χέρι στην τσέπη και δίνανε λεφτά. Για να ενισχυθεί ο αγώνας. Μαθητές που κάνανε κοπάνα από τα σχολεία για να πάρουνε μέρος στο μεγάλο γεγονός. Μεσήλικες που κλαίγανε από συγκίνηση βλέποντας το πνεύμα της Αντίστασης να ξαναζεί. Συζητήσεις, πηγαδάκια, συνελεύσεις, διαδηλώσεις, μαζικές διαδικασίες που εκπαιδεύουν τον άνθρωπο να λειτουργεί ως τμήμα μιας κοινωνίας και όχι ατομικά. Στρατιώτες που αρνήθηκαν να υπακούσουν τους Ντερτιλήδες και φυγάδευσαν τους συλληφθέντες, γλυτώνοντας τους από τα νύχια των βασανιστών. Γείτονες που άνοιξαν τις πόρτες να κρυφτούνε οι κυνηγημένοι. Γενναίους που περίμεναν στα κάγκελα το τανκς. Νεκρούς και τραυματισμένους που πέσανε από τις σφαίρες (και από τα δακρυγόνα ακόμα) που έριξαν η Αστυνομία και τα ΛΟΚ. Δυστυχώς, και η Ιστορία ζητάει τίμημα. Τίμημα ανάλογα με την περίσταση. Αλλιώς δε δέχεται να γραφτεί διαφορετικά απ' όπως σχεδιάζανε οι τότε κυβερνώντες (και οι μελλοντικοί που περιμένανε τη σειρά τους).