#28 Εξελίξεις στη Λιβύη

Οι Εξελίξεις στην Λιβύη

Παρά το λοκντάουν των αεροδρομίων, κάποια αεροσκάφη κινήθηκαν απρόσκοπτα κατά τον καιρό της πανδημίας. Στις 12 Μαΐου πτήσεις τσάρτερ από την Ισταμπούλ, αλλά και τη Λαττάκεια της Συρίας, κατέφτασαν σε αεροδρόμια της Λιβύης. Τι επιβάτες είχαν αυτά τα αεροσκάφη; Εικάζεται πως μετέφεραν σύριους μισθοφόρους. Οι μεν τρεις τουρκικές αποστολές, για τον Σάρατζ της κυβέρνησης της Τρίπολης και οι δε δυο συριακές, για τον Χάφταρ της Βεγγάζης. Αεροπλάνα απογειώθηκαν και από την Λιβύη, που σύμφωνα με διάφορα ρεπορτάζ μετέφεραν πίσω στη χώρα τους μισθοφόρους ρώσσους που το προηγούμενο διάστημα υποστήριζαν τις επιχειρήσεις του στρατηγού Χάφταρ [1].
Η Τουρκία χρησιμοποιεί σύριους αντικαθεστωτικούς, τζιχαντιστές (πρώην Αλ Κάιντα και πρώην ΙΣΙΣ), καθώς και διαφόρων εθνικοτήτων μαχητές του "Ελεύθερου Συριακού Στρατού" [2] και έχει αναφερθεί από μια αμερικανίδα δημοσιογράφο, την Λίντλευ Σελλ, που φυλάκισαν οι τούρκοι κατηγορώντας την για πράκτορα της ΣΙΑ και δραπέτευσε, ότι το μηνιάτικό τους είναι 2.000 με 3.000 δολλάρια [3]. Ο Άσαντ, μετά από επαφές που έγιναν τον περασμένο Μάρτιο [4], στέλνει δικούς του άτακτους στρατιώτες που συνέδραμαν τον συριακό στρατό κατά την προέλαση στον θύλακα της Ιντλίμπ, η οποία έληξε με την συμφωνία Ρωσσίας-Τουρκίας στις αρχές του Μάρτη. Οι Ρώσσοι δήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν τίποτα για αυτές τις αποστολές.
Τα όπλα, αντιθέτως, πηγαίνουν με καράβια. Ποιοι στέλνουν όπλα; Πρακτικά όλοι οι εμπλεκόμενοι, είτε απευθείας (όπως η Τουρκία στον Σάρατζ) είτε με λαθρεμπόριο ελεγχόμενο. Όμως, μάλλον θα υπάρξουν ανακατάξεις στη Λιβύη το προσεχές διάστημα. Κάποια γεγονότα είναι φρέσκα. Πριν όμως, να οριστούν τα δυο στρατόπεδα: Η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση Σάρατζ της Τρίπολης υποστηρίζεται από την Τουρκία και την Ιταλία. Κατέχει την πρωτεύουσα και την γύρω περιοχή, καθώς και κάποιες δευτερεύουσες πόλεις. Η κυβέρνηση της Βεγγάζης του στρατηγού Χάφταρ (σημ.: γνωστός στην Ελλάδα γιατί οι Μητσοτάκης-Δένδιας αποφάσισαν να ποντάρουν σε αυτόν διπλωματικά, μήπως και ακυρώσει το μνημόνιο Σάρατζ-Ερντογκάν που καταπατάει θαλάσσιες περιοχές που νομικά θα ανήκαν στο ελληνικό κράτος ως Ζώνες Αποκλειστικού Ελέγχου) υποστηρίζεται από την Γαλλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και έμμεσα στηριζόταν από την Ρωσσία, δια ιδιωτικής εταιρίας μισθοφόρων, η οποία όμως έχει αποχωρήσει. Πλέον, και η Συρία. Οι ΗΠΑ; Οι ΗΠΑ κρατούσαν μεσοβέζικη στάση, πιο πολύ προς την μεριά του Χάφταρ, με την έννοια πως δεν τον εμπόδισαν να ελέγξει το 95% του εδάφους της Λιβύης και να φτάσει μέχρι τα περίχωρα της Τρίπολης, απειλώντας με κατάρρευση την κυβέρνηση του Σάρατζ.

Όμως δεν τα κατάφερε. Με την βοήθεια των τούρκων (έμμεσα και άμεσα), η Τρίπολη κατάφερε και έσπασε την πολιορκία της πρωτεύουσας τον Μάρτη και μάλιστα κέρδισε και έδαφος μέχρι τα σύνορα με την Τυνησία. Ο πρώην (;) πράκτορας των αμερικάνων στρατηγός Χάφταρ άρχισε να αντιδρά σπασμωδικά, ενώ πριν πρόσεχε περισσότερο: άρχισε να βομβαρδίζει και γειτονιές με αμάχους, γεγονός που τον απομόνωσε και πολιτικά, μέσα σε όλο αυτό το πολιτικό χάος με το ποιος είναι με ποιον σε αυτήν την συνεχιζόμενη τραγωδία για τον λιβυκό λαό.

Και οι αμερικάνοι δείχνουν να αλλάζουν στάση: Σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα "Ρεπούμπλικα", ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ Γιενς Στόλτενμπεργκ είπε ότι η Συμμαχία δεν βάζει στην ίδια μοίρα τους δυο αντιμαχόμενους: Η νόμιμη κυβέρνηση είναι Σάρατζ και το εμπάργκο όπλων υπονόησε ότι θα αφορά κυρίως των Χαφτάρ [5].

Αυτά, μέσα στον Μάιο. Το πετρέλαιο όμως το ελέγχει κυρίως ο δεύτερος. Υπάρχει μια παράμετρος σημαντική στην εξίσωση: Η Τουρκία που εφοδιάζεται φυσικό αέριο από την Μόσχα, επιδιώκει (βλ. Μνημόνιο του Νοέμβρη 2019 που αναφέρθηκε παραπάνω) να κατασκευάσει αγωγό Λιβύης-Τουρκίας (μέσα από την μη ανακηρυγμένη ΖΟΕ της Ελλάδας) και να εφοδιαστεί από εκεί, ένα σχέδιο που δεν φαίνεται άσχημο για τους αμερικάνους, με την έννοια ότι μειώνει την επιρροή της Ρωσσίας. Βέβαια κόβει τον Eastmed, αλλά αυτός είναι μια υπόθεση που ολοένα αδυνατίζει.

Και τα ελληνοτουρκικά στο τραπέζι

Ο Ερντογκάν, στον οποίον οφείλονται οι πρόσφατες εξελίξεις, εξαρχής κινήθηκε με γνώμονα τις περιφερειακές επιδιώξεις της Τουρκίας και μάλλον βλέποντας μπροστά : δεν πήγε με τον πολέμαρχο Χαφτάρ (στον οποίο κοιτούσε ο Πούτιν, και άρα προς μια κατεύθυνση σύσφιξης των μεταξύ τους σχέσεων, κίνηση που θα ενέτεινε τις εντάσεις με τους αμερικάνους), αλλά με την νόμιμη κυβέρνηση· γεγονός που μετράει στο διπλωματικό επίπεδο- άσχετα αν και αυτοί είναι στυγνοί δολοφόνοι. Οι εξελίξεις δείχνουν να δικαιώνουν τον σχεδιασμό του, που κεντρικό σημείο έχει το μνημόνιο οριοθέτησης των ΖΟΕ που συνυπέγραψε με τον Σάρατζ, αλλά και την πολιτική επιρροή στη Λιβύη.

Όσον αφορά την ελληνική κυβέρνηση, τα διπλωματικά της παιχνίδια της θα πρέπει να θεωρηθούν ως ο ορισμός του οππορτουνισμού και της σύγχυσης. Σε γενικές γραμμές, φαίνεται ότι ποντάρουν περισσότερο στον Μακρόν, αυτόν τον καιρό, για να αναχαιτιστούν οι κινήσεις της Άγκυρας. Τονίζουν άλλωστε, όπου βρεθούν κι όπου σταθούν, ότι είναι συνεχιστές της σημιτικής εξωτερικής πολιτικής "οι φίλοι μας θα μας σώσουν". Η κλιμάκωση της έντασης αναμένεται σύντομα στο Αιγαίο, και όχι μόνο στην Κύπρο, με βάση τα τωρινά δεδομένα.

Παραπομπές:

[1]:https://www.aljazeera.com/news/2020/05/russian-fighters-flown-western-libya-haftar-retreat-200524200905871.html

[2]: https://www.theguardian.com/world/2020/jan/15/exclusive-2000-syrian-troops-deployed-to-libya-to-support-regime

[3]: https://almarsad.co/en/2020/03/11/lindsey-snell-paying-for-syrian-mercenaries-and-the-turkish-army-with-libyan-money-are-a-key-gna-priority/

[4]: https://www.kathimerini.gr/1067319/article/epikairothta/kosmos/o-asant-kleinei-to-mati-ston-xaftar

[5:https://greekcitytimes.com/2020/05/15/nato-head-announces-support-for-libyas-muslim-brotherhood-who-aim-to-steal-greeces-maritime-space/